Vanuit Denpasar vertrekt een route die naar Batubulan leidt. Om 9u30 begint er een van de bekendste barong dansspektakels van het eiland. De voorstelling is honderd percent toeristisch, maar de kwaliteit is uitstekend en het decor zo goed als authentiek. Hou bij het verlaten van de opvoering en op weg naar Klungkung even halt in een beeldhouwatelier. De stenen beelden die er vervaardigd worden dienen om de talrijke familietempels te sieren en stellen goden en geesten uit de mythologische religie voor. Neem je tijd om hun ambachtelijke arbeid te bewonderen. Indrukwekkend. Klungkung, de voormalige hoofdstad van het eiland, is onze tweede halte. Dit oord heeft weinig te bieden. Ooit herbergde het het koninklijk paleis, een gebouw dat opgericht werd tijdens de 'plaatselijke Middeleeuwen’, hetgeen overeenkomt met de 18de-19de eeuw. In die periode kwam er een einde aan de hegemonie van het hindoe-boeddhisme op Java en emigreerden heel wat prinsen, priesters en kunstenaars naar Bali. Ze verkozen het ballingschap boven de onderwerping aan de islam. De komst van de eerste Nederlandse kolonisten betekende het einde van het gouden tijdperk van Klungkung: de paleizen werden platgebrand en de koninklijke familie pleegde ritueel zelfmoord om de nakende nederlaag te ontlopen. Dit verklaart waarom je tegenwoordig enkel nog de paviljoenen Bale Kerta Gosa en Bale Kambang kan bezoeken. In het eerste kozen de raja’s hun echtgenotes (pas onder de Nederlanders deed het dienst als gerechtsgebouw), het tweede wordt ook wel het drijvende paviljoen genoemd en werd gebruikt als audiëntie- en ontspanningszaal. Werp hier zeker een blik op het plafond: het is versierd met prachtige, meermaals gerestaureerde, schilderingen van marionetten. Las op weg naar Besakih een halte in Kamasan in. Dit dorp van ambachtslui is gespecialiseerd in beschilderde stoffen, met ook hier marionetten als voornaamste figuren. Men gebruikt hier nog penselen met bamboe stelen en natuurlijke kleurstoffen van ertsen.

Twintig kilometer verder bereik je Pura Besakih, de grootste en belangrijkste tempel van Bali. Hij ligt op duizend meter tegen de flank van de berg Gunung Agung en werd opgetrokken bovenop een veel ouder pre-hindoeïstisch en waarschijnlijk animistisch heiligdom in terrasvorm. Pura Besakih is vrij indrukwekkend, vooral als je het geluk hebt om er een ceremonie bij te wonen of er te vertoeven tijdens de jaarlijkse pelgrimstochten (in maart of april, bij volle maan). In de 16de eeuw was dit de officiële tempel van de koninklijke familie van Klungkung. Vandaag valt hij onder het provinciebestuur - vandaar ook dat alle Balinezen deze tempel als de moedertempel van het eiland beschouwen. De omvang van Pura Besakih nam in de loop der eeuwen alsmaar toe: het huidige gebouwencomplex telt dertig heiligdommen en altaren. Samen vormen ze een harmonieus geheel waarvan vooral de hoofdpoort opvalt. Doe geen moeite om de resem trappen te beklimmen want toeristen worden over het algemeen niet in de tempel toegelaten. Maar via een andere weg (en tal van andere trappen) kan je om de tempel heen lopen en zo toch een glimp op te vangen van wat er zich binnen afspeelt. Nogmaals: het is niet zozeer de schoonheid van het oord die overdondert, dan wel het tafereel uit het dagelijkse leven dat geënt is op het sacrale en talrijke rituelen. Hou je van ambachtswerk (en souvenirs), slenter dan langs de winkeltjes in de hellende straat die naar de tempel leidt: de prijzen zijn er (mits wat onderhandelen natuurlijk) goedkoper dan in Kuta. Als je foto’s wil nemen, hou er dan rekening mee dat Pura Besakih zich vaak in mist hult en Gunung Agung meestal opgaat in lage wolken en regen (maar parapluverhuurders wachten je op). Wie de 500 meter hoge klim niet ziet zitten kan zich voor $1 door een jonge motorrijder tot boven laten voeren. Je zal er een even hartelijke glimlach als de zijne aan overhouden... Terwijl je via Rendang en de dorpen Nongan en Saren, de weg naar Klungkung afdaalt, geniet je van het uitzicht op de rijstterrassen. Deze weinig bekende baan biedt rust en sereniteit.

De tempelroute behoort tot de musts van het eiland. Om volgende haltes kan je niet heen: - In Mengwi breng je een bezoek aan Pura Taman Ayun, de op een na grootste tempel van het eiland. Hij is omringd door water en lotusbloemen en dateert uit de eerste helft van de 17de eeuw, al werd een groot deel ervan pas opgetrokken in 1937. Het plekje is heel knap - Pura Taman Ayun is zelfs een van de mooiste Balinese tempels. Als je de tijd hebt (en de tempels nog niet beu bent), hou dan vanuit Kuta of Denpasar halt in Sempidi, Lukluk en Kapal. In deze drie dorpen staan nog meer bezienswaardigheden van hetzelfde kaliber: beelden van taferelen uit het dagelijks leven of uit de mythologie, een altaar uitgehouwen uit een enorme boom en een resem in steen uitgebeitelde tronen. Vanuit Mengwi kan je twee kanten uit: ofwel trek je verder naar Bedugul en het merengebied ofwel daal je, via Tabanan met zijn Chinese winkels en prachtige rijstveldlandschappen af naar de kust en Tanah Lot (zie verder). Kies je voor het eerste, dan leidt de baan naar het noorden van het eiland. De eerste obligate halte heet Sangeh. Je bezoekt er het Apenbos waar de mythologische apen je al even gretig aanvallen als de verkopertjes. Tussen de heilige en bijna ondoordingbare bomen kan je, naast genieten van de prachtige natuur, de knappe Vishnu-tempel bezoeken. - Bedugul vormt het einde van deze reisroute. Je bevindt je nu op de oever van het Bratan-meer, in het hart van een voormalige krater. Op de rand ervan verrijst een tempel, gebouwd tussen aarde en water. Vooral bij mistig weer (hetgeen meestal het geval is), voltrekt er zich een schitterend spektakel. Het bijzondere aan Pura Ulun Danu is dat hij tot een zuiver boeddhistische gemeenschap behoort - de heersende religie op Bali is het Dharma-hindoeïsme, een mix van hindoeïsme en boeddhisme. De desbetreffende gemeenschap woont in Candi Kuning, het naburige stadje. De botanische tuin en de fruitmarkt zijn er de twee enige bezienswaardigheden. Rond het Bratan-meer ontwikkelt het toerisme zich langzaam maar zeker: het grote restaurant (met zicht op het meer, natuurlijk), de golfbaan en het luxehotel staan er al. Vissersbootjes maken rondvaarten met bezoekers en trekken waterskiërs voort...