BREL OP DE MARKIEZENEILANDEN

De Espace Jacques Brel is ingericht in de hangar van Jojo, het kleine vliegtuig dat de mooie ketch verving waarmee de zanger in 1975 arriveerde. Het vliegtuig verkeerde in zeer slechte staat tot een ingenieur van de firma Dassault tijdens een bezoek aan Hiva Oa besloot om met enkele collega’s terug te keren en het toestel te herstellen. Jojo werd naar het kerkhof gericht: zo kan Brel dit eerbetoon zien en dromen van een laatste vlucht… Bordjes en foto’s vertellen meer over Jacques Brel die zeer geliefd was bij de plaatselijke bevolking die hem niet zozeer als artiest apprecieerden (zijn teksten en muziek pasten niet bij de traditionele instrumenten en ritmes), maar als mens. Hij vertrok met z’n zeilboot in Antwerpen en legde 8 maanden later aan in Atuana. Naar verluidt stapte hij het postkantoor (of de bank, afhankelijk van de versie) binnen om zijn post op te halen en was zeer verrast toen de ambtenaar hem vroeg om zijn onbekende naam te spellen. Brel zou toen hebben gezegd: “Hier blijf ik, niemand kent me”. Brel, die toen aan kanker leed, was op de vlucht voor de journalisten en hunkerde naar rust. Hij huurde er een eenvoudig huisje (dat jammer genoeg werd gesloopt) op de heuvels van het dorp. Hij bracht er zijn drie laatste levensjaren door met Madly wiens portret op de grafsteen van de zanger prijkt. Hij droomde ervan om een stuk grond te kopen en een villa te bouwen op de Belvédère waar hij vaak van het schitterende uitzicht kwam genieten, maar de dood strooide roet in het eten. Brel deed veel voor de plaatselijke bevolking en vervoerde bijvoorbeeld zieken aan boord van z’n vliegtuig. Ate, de gids van de Espace Brel, herinnert zich nog de filmvertoningen die 2 keer per week bij de Belg plaatsvonden. Zijn moeder was huishoudster bij Jacques en Madly en hij herinnert zich levendig de twee projectoren en het grote witte filmscherm dat het koppel uit Europa lieten overkomen. Brel vertoonde oude westerns, bij voorkeur met John Wayne, en films waarin hijzelf had gespeeld. De vermoeide en zieke Jacques Brel ontving weinig bezoekers. Toch sloot hij vriendschap met een leraar en een zuster van het Saint-Anne-college die regelmatig bij hem over de vloer kwamen. De ondertussen hoogbejaarde zuster Geneviève koestert haar herinneringen aan de beroemde eilandbewoner. Terwijl ze haar privé-album toont met foto’s van de zanger, de kaartjes die ze van het koppel ontving tijdens hun vakanties in het buitenland (op een van de ansichtkaartjes tekenden Jacques en Madly “le vieux Brel et sa Doudou”) , praat ze met veel liefde over haar vriend. Een zeer emotioneel moment. Ze heeft het over zijn vriendelijkheid en altruïsme zoals toen hij met zijn vliegtuig 3 leerlingen naar hun eilandje bracht om te verhinderen dat de kinderen hun vakantie in het pensionaat zouden moeten doorbrengen. Brel bracht op een dag kaas uit Tahiti mee voor zuster Geneviève omdat ze hem ooit vertelde hoezeer ze dit voedingsmiddel miste… In Atuona hield iedereen van Brel. De Belgische artiest is meer dan een “toeristische trekpleister” van het eiland zoals kwatongen soms beweren. Voor de eilandbewoners is het iemand die te jong stierf en die onlosmakelijk met dit stukje aarde verbonden is waar hij wou begraven worden en dat hij bezong in zijn laatste liedje, “Les Marquises”…

DE TIKI VAN PUAMAU

De Aranui werpt de anker in de Puamau-baai en de passagiers varen met sloepjes naar de kleine kade. Als je niet met de Aranui reist, moet je een speedboat nemen van Atuona naar de noordoostkust van het eiland. De archeologische vindplaats ligt ongeveer 2 km van de oever en het dorp Puamau. De me’ae van Iipona werd in 1991gerestaureerd naar aanleiding van het Festival des Arts des Marquises en heeft de grootste tiki van de archipel. Dit is een van de mooiste ceremoniële centra van Polynesië. Je bereikt dit oord na een wandeling van 40 minuten op het strand en door de heuvels van het dorp. De overblijfselen van de me’ae liggen in het hart van een weelderige natuur die echter de schaduw is van de plantengroei van voor de komst van de Europeanen. Iipona kleeft tegen een klif en is een fascinerend oord bestaande uit meerdere terrassen van zwarte rotsen met angstaanjagende tiki. Oorspronkelijk was deze me’ae veel groter dan de belangrijkste verdiepingen die je nu kan bezoeken en die een oppervlakte van 5.000 m2 beslaan. Deze plaats zou niet altijd een me’ae zijn geweest: hier stond naar verluidt het huis van 3 edellieden van de Naiki-stam die een vijandig stamhoofd ontvoerden en offerden. Diens aanhangers wilden hem wreken en verjoegen de Naiki uit de vallei. Op de plaats van het huis van de edellieden bouwden ze een me’ae met tiki. Er staan 5 heilige beelden. Op het eerste platform staat een tiki van een vrouw met een enorm hoofd, in een ineengedoken houding waarvan het achterwerk opvalt (het stelt wellicht een bevalling voor). Op hetzelfde terras staat een zeer stijlvolle tiki met zeer duidelijke armen en die verschilt van de 3 andere die hoger, dikker en schrikwekkender zijn en die een verdieping hoger staan. Een van deze figuren zit (een vrouw), de tweede heeft geen hoofd en de derde (de mooiste) is 2m70 hoog en heeft een indrukwekkend gezicht. Dit is de voorstelling van Takaii, een groot strijder waarvan de kracht legendarisch was. Het beeld is uitgehouwen in vulkanische tufsteen en is het grootste en meest kenmerkende van de Polynesische tiki.