SCHOTLAND

Schotland is het land van helden, bandieten, schapen, kastelen met spoken, whisky en het monster van de Loch Ness. Men speelt er doedelzak, de mannen dragen er de kilt (naar verluidt zonder onderbroek…), heffen boomstammen op voor de sport en verorberen haggis (een gevulde schapenpens). Kortom, Schotland is een hartveroverende bestemming met talloze, soms bizarre, facetten. Reiswereld Magazine zocht en vond er ongewone verblijfplaatsen die een goede uitvalsbasis zijn om de omgeving te bezoeken. Je kan ook een rondreis van en naar Glasgow ondernemen om onderweg enkele van de leukste bezienswaardigheden te ontdekken. Volg de gids!

Wie denkt dat Glasgow een grauwe industriestad is, wacht een aangename verrassing: de stad onderging een gedaanteverwisseling. Het oude handelscentrum is nu “trendy”, de verkeersvrije straatjes zijn een paradijs om te winkelen en de universiteiten trekken een zeer jonge en dynamische bevolking aan. De uitgelezen plaats voor een leuke citytrip… Amper 30 jaar geleden zag de toekomst er niet zo rooskleurig uit voor Glasgow. De handel die de stad zo welvarend als Londen had gemaakt, ging achteruit en het ging ook bergaf met de haven en industrie. De stad aan de oevers van de Clyde was reeds voor de komst van de Romeinen bewoond en was in de Middeleeuwen een handelscentrum. De groei en welvaart van Glasgow bereikte een hoogtepunt dankzij de Industriële Revolutie en de kolonies van Groot-Brittannië: veel mensen vestigden zich toen in de industriestad en er was sprake van een plattelandsvlucht. Vanaf eind 18de eeuw, en op minder dan 100 jaar tijd, vertienvoudigde de bevolking en zelfs de twee wereldoorlogen konden de plaatselijke economie niet echt remmen. De crisis kwam later, in de jaren 1970 door de torenhoge olieprijzen: de industriële activiteit stagneerde, ging achteruit en vele winkels gingen failliet. Het handelscentrum lag er door deze massale sluitingen verlaten en troosteloos bij. Na twintig jaar van torenhoge werkloosheidscijfers en moedeloosheid, besloot de stad aan een nieuw hoofdstuk te beginnen. In de gewezen dokken en op de kades werden futuristisch ogende gebouwen opgetrokken met kantoren en woningen. De gelijkvloerse verdieping van Merchant City werd ingepalmd door vele chique en trendy boetieks en de gevels van historische panden in het stadscentrum werden gerenoveerd. Kunst is zeer belangrijk in Glasgow met de vele galeries en cultuurcentra. De stad was in 1990 de culturele hoofdstad van Europa en in 1999 de Britse hoofdstad van de architectuur en design. Rondleiding…

Een goede manier om de historische en architecturale evolutie van de stad te ontdekken, is een ritje met de Hop On Hop Off-bus. Deze dubbeldekkers die ook in andere wereldsteden rijden, brengen je naar de bezienswaardigheden binnen en buiten het stadscentrum zonder dat je het openbaar vervoer, de taxi of huurwagen moet nemen. Vertrekpunt: George Square dat in de 19de eeuw grote veranderingen onderging toen het plein het zakencentrum van de metropool werd. De esplanade met een twaalftal standbeelden (zoals Walter Scott op een hoge zuil) is afgezoomd met mooie gebouwen waar de welvarende bedrijven destijds waren gevestigd. Als je van plan bent om een van deze panden te bezoeken, dan is het Glasgow City Council een goede keuze. Het gebouw in Italiaanse renaissancestijl werd in 1888 plechtig geopend door koningin Victoria. Dit gebouw is een van de meest geraffineerde van Groot-Brittannië met veel marmer en schitterende plafonds. De universiteiten omringen een deel van de stad (ten noorden en ten westen). Voorbij Strathclyde University bereik je de kathedraal. De bouwwerken van het gebedshuis begonnen in de 13de eeuw toen het de stadskern was. Na de reformatie bloeide de handel en verhuisde het centrum naar Merchant City. Provand’s Lordship dateert uit deze periode: het is het oudste en enige middeleeuwse huis van Glasgow. Nu is dit pand een museum gewijd aan het leven zoals het in de 15de eeuw was. Aan de overkant staat het gebouw van het St.-Mungo Museum of Religious Life & Art dat een “kopie” is van een middeleeuws gebouw. Je ontdekt er werken en voorwerpen uit alle grote godsdiensten en vooral de indrukwekkende “St.-John of The Cross” van Salvador Dali. Het doek was zeer controversieel in 1952 en vandalen takelden het werk toe in 1961, maar het schilderij werd gerestaureerd. De kathedraal werd niet verwoest tijdens de Reformatie toen het katholicisme werd vervangen door het protestantisme. Het sombere gebouw met twee verdiepingen heeft een interessante architectuur. Let bijvoorbeeld op de crypte met vele zuilen en de graftombe van Mungo, de beschermheilige van de stad. Achter het gebouw zijn de in het gras geplante grafstenen en Keltische kruisen goed voor een mooie foto. High Street is afgezoomd met bijna identieke huizen van baksteen en leidt naar Gallowgate aan de stadsrand. Aan het plein staat een toren en huizen met afgeronde gevels. Hier werden de misdadigers destijds onthoofd en hun koppen werden er “tentoongesteld”, kwestie van potentiële boeven te ontmoedigen… Maar de bevolking vond dit leuk en trok naar dit akelige plein om zich te ontspannen. Verderop bereik je de “Barras”, afgeleid van een volkstraditie: de markt. Barras komt van het woord “barrows”, de karren van de handelaars die werden vervangen door kramen en hallen (vanaf 1926). Enkele van deze karren houden deze plaatselijke folklore levendiger dan ooit. Tijdens het weekend is het zeer druk op de markt waar je alles (zelfs tweedehands kleding) kan kopen. Op de eerste verdieping van de gewezen balzaal van de Barrowland worden nu concerten van rockmuziek georganiseerd…

Volgende halte: The People Palace, een indrukwekkend gebouw in Victoriaanse stijl van rode zandsteen. De constructie werd in 1898 opgetrokken voor het volk van Glasgow met een centrum gewijd aan de plaatselijke cultuur en sociale geschiedenis. Herbouwde oude boetieks, audio- en beeldfragmenten, interactieve tentoonstellingen en oude affiches vertellen de bezoeker meer over het verleden van Glasgow van 1750 tot nu. In de serres van de wintertuin kwetteren de vogels te midden van exotische plantengroei. Hier kan je een leuke lunchpauze inlassen aan een van de tafeltjes van de “bio”-snack Creative Catering. Buiten vallen twee constructies op. Eerste bezienswaardigheid is de enorme Doulton-fontein, een bijzonder kitscherig overblijfsel van de keizerlijke tentoonstelling uit 1888 dat oorspronkelijk in Kelvingrove Park stond. Tweede blikvanger is Templeton’s Carpet Factory dat in 1889 werd opgetrokken om er een tapijtfabriek in onder te brengen. Het was de bedoeling een replica te bouwen van het beroemde Venitiaanse Dogenpaleis, maar dan in art-decostijl en met rode bakstenen! Ondanks deze eerder ongewone mengeling was het eindresultaat verrassend, maar geslaagd. Het is (met het bijgebouw uit 1930) een van de architecturale parels van Glasgow. Het interieur is echter een hightech-zakencentrum. Het People Palace is gebouwd op een van de grasperken van Glasgow Green, het oudste van de 72 parken van de stad. De uitgestrekte tuin aan de Clyde-rivier speelde een belangrijke rol in het stadsleven: het was het strijdtoneel van de sociale strijd voor stemrecht voor vrouwen, betaald verlof en betogingen voor de bestrijding van de armoede en alcoholisme. Er werden kermissen, het jaarlijkse festival en sportwedstrijden georganiseerd. De vrouwen kwamen er hun was ophangen en predikanten hun boodschap verkondigen… Stockwell Street, aan het uiteinde van het park, leidt naar het hart van Glasgow. Onderweg zie je het enorme winkelcentrum St. Enoch, dat het grootste van Schotland is. Verderop steek je Argyle Street over. Deze gedeeltelijk verkeersvrije straat ligt aan de rand van Merchant City en de winkelstraten…

Merchant City is een dorp in de stad. De buurt was zeer welvarend (let op de gebouwen), maar werd zwaar door de crisis getroffen en begint nu aan een nieuw leven dankzij dure restauratiewerken. Hier werden de gevels gerestaureerd en veel gebouwen herbergen nu supermoderne kantoren en luxueuze boetieks. In Ingram Street zie je het mooie gebouw van de Saving Bank met koepel van brons, nu een trendy kledingwinkel. Een gewezen hospitaal uit 1639 is nu een Design Center. Het gewezen gerechtshof in neoklassieke stijl met zuilenrij zal binnenkort een supermodern winkelcentrum huisvesten. Andere blikvanger in Ingram Street is het standbeeld boven het gebouw in renaissancestijl van het Italian Center. Rond het binnenplein van dit pand bevinden zich de winkels van alle grote Milanese en Romeinse couturiers. Aan de overkant sieren Grieks-Romeinse zuilenrijen en beelden de gevel van een van de duurste hotels van de stad, de Corinthian dat nog altijd in de luxe en weelde van ver vervlogen tijden baadt. Merchant City puilt letterlijk uit van bars, kunstgaleries, lofts en andere trendy oorden ingericht in beschermde parels van de architectuur. Deze evolutie jaagde de huurprijzen in deze wijk de hoogte in. Aan het einde van Ingram Street staat een neoklassiek gebouw dat op een kerk lijkt en in de 19de eeuw als handelsbeurs (The Royal Exchange) diende om vervolgens als restaurant en bibliotheek te worden gebruikt. Nu herbergt het pand de Gallery of Modern Art (GOMA). Het gebouw is een mengelmoes van architectuurstijlen en de verschillende eigenaars brachten allemaal “verbeteringen” aan. Het gebouw was oorspronkelijk eigendom van een handelaar in tabak die het in 1778 liet optrekken. Elf jaar later was hij bankroet en verkocht hij het pand aan een andere miljonair. Ook deze eigenaar gebruikte het als luxueuze woning. Het statige portiek en de trappen werden later gebouwd. Op de 4 verdiepingen van het huis ontdek je hedendaagse beeldhouwwerken, schilderijen en tijdelijke tentoonstellingen. Het GOMA staat aan een mooi plein (Royal Exchange Square) met hippe cafés en restaurants. De verkeersvrije straatjes Buchanan Street en Sauchiehall Streets herbergen een lange rij boetieks en winkelcentra (bijna 2 km). De culturele “instituten” liggen ten noordwesten van George Square (en George Street): Glasgow Royal Concert Hall (ingang in Sauchiehall Street), het Royal Theatre, Piping Center (doedelzakmuseum), McLellan Galleries, Royal Scottisch Academy of Music & Drama en de beroemde Glasgow School of Art opgetrokken door de al even befaamde Charles Rennie Mackintosh (1868-1928). Deze uit Glasgow afkomstige tekenaar en architect ontpopte zich tot een van de voortrekkers van de art nouveau “made in Schotland”. Hij werd beroemd toen hij The Willow Tea Room (217 Sauchiehall) bouwde. Het theesalon prijkt in alle reisgidsen en boeken over de architectuur van Glasgow en het interieur is uitgegroeid tot een klassieker van het werk van Mackintosh. Toch is het bezoek een kleine ontgoocheling. Het etablissement ligt jammer genoeg op een mezzanine boven een juwelierszaak (waar je moet binnenstappen om de tearoom te bereiken). Ondanks de vele bezoekers (die niet allemaal iets bestellen) blijft de sympathieke bazin glimlachen en verwijst iedereen door naar de “DeLuxe Room” die enkel wordt gebruikt door particulieren. Deze zaal werd getekend en versierd door de architect (ook de tafels, stoelen met hoge rug, het bestek en de glazen) en is een waardevol museumstuk. Opvallend is het gebruik van paars en zilver, twee kleuren die meer kitsch zijn dan de lichte tinten op de eerste verdieping. Let op: het etablissement sluit de deuren om 16u30, zo kunnen de klanten rustig van hun “tea time” genieten…

Het huis van Mackintosh is verrassender: het maakt deel uit van het Hunterian Art Gallery van de universiteit van Glasgow, op de heuvels van de West End. Deze buurt is ook goed op weg om trendy te worden met hippe boetieks, cafés en restaurants. Buiten de vele werken van de “Glasgow Boys” (kunstenaars die eind 19de eeuw de School van Glasgow volgden) en Schotse coloristen ontdek je er de grootste verzameling munten ter wereld. De woning van Mackintosh, een replica van het huis (6 Florence Terrace) waar hij tussen 1906 en 1914 woonde, ligt aan de overkant op de campus. Het pand werd ingericht met meubels ontworpen door het echtpaar. De universiteit geniet een bevoorrechte ligging. In de tuinen slingeren beekjes, ligt een cricketterrein en staat een imposant gebouw van rode zandsteen van de Kelvingrove Art Gallery & Museum (momenteel zijn er restauratiewerken aan de gang). De meeste werken van de kostbare collectie (bijvoorbeeld van Turner, Rembrandt en van de meest beroemde Schotse designers) werden overgebracht naar de Mc Lellan Galleries. Het gebouw met op de achtergrond de universiteit is een foto waard. West End is zeer interessant op architecturaal vlak. In Argyle Street ontdek je identieke huizen met 3 verdiepingen. Destijds waren dit appartementen met een vertrek en een gemeenschappelijke badkamer op de verdieping: een manier om het “leven in een gemeenschap” te bevorderen… Vlakbij (145 Buccleuch Street, Garnethill) bleef een van deze “Tenement Houses” bewaard. Nu is het een museum met authentieke meubels. Voor wie Londen reeds bezocht, is Sauchiehall Street niets nieuws. Toen Glasgow midden 19de eeuw de tweede belangrijkste stad van het land was, gingen de plaatselijke architecten Londen na-apen (ook de plaatsnamen zoals Kensington Gate, Charring Cross…) met “Terraces” en riante wijken. Ten zuiden van West End stroomt de Clyde. Begin 19de eeuw was Glasgow de 3de grootste haven van Groot-Brittannië. Voor de crisis waren er 62 scheepswerven. Na de sluiting van deze bedrijven verloederden de kades en dit kwam de uitstraling van de stad niet ten goede. Nu is er in deze wijk sprake van een explosie van de vastgoedsector (zakelijk en residentieel).

Hotels, appartementen, kantoren, congrescentra schoten er als paddenstoelen uit de grond en gaven de kades een supermoderne look. Een van de meest gewaagde gebouwen is het Exhibition Centre dat op het Opera House van Sydney lijkt. Het Science Centre is een andere blikvanger: de enorme constructie is bezet met titanium en glas met een belendende toren van 127 m hoog van waar je een schitterend uitzicht op de stad en omgeving geniet (bij mooi weer reikt het zicht tot 30 km ver). Het gebouw ligt aan de overkant en is bereikbaar over een loopbrug. Er lopen zoveel interactieve tentoonstellingen dat het onmogelijk is om alles op 1 dag te ontdekken. De Hop on-Hop off bus steekt de Clyde niet over, maar met de metro kan je snel naar 3 andere bezienswaardigheden sporen: Burrel Collection, Pollok House en The House for an Art Lover. De twee eerste liggen op een domein van 146 ha dat aan de stad werd geschonken door de afstammelingen van de familie Maxwell, de eigenaar van de grond sinds de 13de eeuw. Pollok House was vanaf 1750 de familiewoning en herbergt heel wat waardevolle meubels en schilderijen (zoals een El Greco en een Goya). De collectie geschonken door William Burrell is ondergebracht in een ander gebouw van Pollok Country Park (het gewezen landgoed van de familie Maxwell). Je ontdekt er unieke en waardevolle kunstwerken zoals een Rembrandt en (reconstructie) van de zalen van het kasteel van de Burrel-familie (Hutton Castle, 16de eeuw). De meest verrassende en fascinerende woning is The House for an Art Lover dat van 1989 tot 1996 werd gebouwd volgens plannen van het echtpaar Mackintosh. Het koppel won een architectuurwedstrijd met dit gemeenschappelijke project, maar het bouwproject kwam nooit van de grond. Het resultaat is verbluffend en is wellicht het mooiste eerbetoon aan beide illustere Schotse ontwerpers die verrassend moderne ideeën hadden voor hun tijd. Rab Ha’s: een pub-hotel In de 19de eeuw woonde smulpaap Robert Hall (vandaar “Rab Ha”) in een klein Victoriaans gebouw in het hart van Merchant City. Door zijn vraatzucht nam hij deel aan tal van “wedstrijden voor smulpapen” (zoals “wie eet de meeste Yorkshire Pudding in een minimum van tijd) en deze “hobby” leverde hem de bijnaam “The Glasgow Glutton” (de veelvraat van Glasgow) op. Later werd in zijn woning een pub ingericht, het etablissement sloot de deuren toen de buurt begon weg te kwijnen. Het gebouw werd in een nieuw jasje gestoken (heel Merchant City trouwens) en herbergt nog altijd een café, maar ook een hip restaurant en klein hotel van 4 kamers die design en comfortabel zijn (de hoekkamer is de meest ruime en het zonlicht schijnt er gul binnen). Alle kamers hebben een supermoderne badkamer (of douche), een koffiezetapparaat en een tv met plasmascherm. Uitgebreid ontbijten doe je in de pub. Het restaurant op de kelderverdieping baadt in een knusse trendy sfeer met jazzmuziek en een menu (2 gerechten naar keuze van de kaart) voor minder dan £20. Rab Ha’s, 83 Hutcheson Street, Glasgow G11SH. Tel.: 00 44-(0)141 572 0400. Website: www.rabhas.com. Prijs: £75 en £95/kamer/nacht met ontbijt.