Warschau

Sinds de toetreding van Polen tot de Europese Unie, is Warschau een populaire bestemming voor de moderne citytripper geworden. En terecht, want Warschau is een bruisende metropool waar het aantal hippe boetieks, restaurantjes en cafés dat er elke maand zijn deuren opent, niet meer te tellen is. Met haar rijke geschiedenis, diepgewortelde religieuze traditie en duidelijk engagement voor een betere, groenere toekomst is Warschau een boeiende wereld vol contrasten, waar je de wat troosteloze boulevards, onpersoonlijke gevels uit het communistische tijdperk en glazen mastodonten van het moderne stadsgedeelte gelukkig snel vergeet. Volg de gids…

De rivier de Vistula (Wisla) snijdt Warschau in tweeën. Op de linkeroever in het westen, die veel uitgestrekter is dan de rechteroever, bevindt zich het eigenlijke centrum van de stad, met in het noorden de Oude Stad (Stare Miasto), de historische kern met wandelstraatjes. Hier bevindt zich zowat elke toeristische trekpleister, al zijn een aantal andere delen van de stad ook zeker een bezoekje waard. Stare Miasto werd in de Tweede Wereldoorlog zo goed als volledig verwoest, maar werd in zijn oorspronkelijke staat hersteld en prijkt nu op de Werelderfgoedlijst van de Unesco. Onze wandeling begint op het plein voor het Koninklijk Paleis (Zamek Krolewski), waar altijd een gezellige drukte heerst. Het Paleis werd ook helemaal verwoest, maar is voor een deel met de spaarcenten van de Poolse man in de straat weer heropgebouwd. Op de werf stond er immers jarenlang een enorme spaarpot waarin de mensen ‘hun steentje konden bijdragen’. Vandaag herbergt dit machtige bouwwerk een aantal adembenemende kunstcollecties en majestueus gemeubelde zalen. Eenmaal in de Oude Stad tref je de ene naast de andere gekleurde gevel aan, én restaurantjes met een traditionele kaart, zoals Karczma Gessler of Fukier (op het hoofdplein), waar je van de beroemde barszcz (rapensoep), zurek (zure soep), pierogi (ravioli) of bigos (zuurkool) kan proeven. Op het Rynek Starego Miasta, de plaatselijke ‘grote markt’, klinkt het gezellige geklepper van paardenhoeven en rijden koetsen met toeristen af en aan. De markt werd in haar oorspronkelijke 17de-18de-eeuwse staat hersteld en is een harmonieuze mengeling van architecturale elementen uit de gotiek, de Renaissance, de barok en het neoclassicisme, getuige een indrukwekkend aantal fresco’s, beeldhouwwerken en bas-reliëfs.

Hier ligt ook het Historisch Museum, waar je alles te weten komt over de tumultueuze en tragische geschiedenis van Warschau. Her en der in de omliggende straatjes ontdek je nog minder bekende, en dus heerlijk rustige pleintjes en binnenplaatsjes, de Johannes de Doper-kathedraal en een prachtig uitzicht over de Vistula (vanaf ulica Brzozowa). Als je de wandeling langs de oude stadswallen volgt, kom je op een gegeven moment bij de poort van de Barbacane, het oudste bastion in de dubbele omwalling rond de stad. Hier loop je de Nieuwe Stad (Nowe Miasto) in, die op het einde van de 14de eeuw buiten de muren werd gebouwd. Omdat Nowe Miasto het recht verwierf om zijn eigen rechtspraak en administratie te organiseren, lagen er, op 500 m afstand van elkaar, twee volwaardige steden, elk met hun eigen Grote Markt, stadhuis en parochiekerk. Als je de Fretastraat uitloopt, kom je op de beduidend rustiger en authentiekere Rynek van de Nieuwe Stad (Rynek Nowego Miasta). Niet zover daar vandaan, op het Krasinskiplein, bevindt zich het paleis met dezelfde naam, één van de mooiste barokke gebouwen van Warschau. Hier worden tot op vandaag de incunabelen van de Nationale Bibliotheek bewaard. In de negentiende eeuw was het park rond het paleis het drukst bezochte van de hoofdstad. Als je hier de richting van het Koninklijk Paleis uitloopt, kom je langs de Miodowastraat, een van de mooiste straten van de stad, waar de ene barokke parel naast de andere prijkt: paleizen, hotels en kerken uit de achttiende eeuw. Het grootste en meest verrassende bouwwerk is het Pac-paleis (Palac Paca) en zijn zuilengalerij in Empirestijl.

De koningsroute

De Trakt Krolewski of Koningsroute is een parcours van 4 kilometer tussen het Koninklijk Paleis en het Lazienki-paleis, het zomerverblijf van de koningen: drie lange straten in het verlengde van elkaar (Krakowski Przedmiescie, Nowy Swiat en Ujazdowski), die letterlijk bezaaid liggen met de prachtigste gebouwen: verschillende kerken en belangrijke bezienswaardigheden, zoals het Potocki-paleis (1740), waar het ministerie van Kunst en Cultuur is ondergebracht, en het neoclassicistische Radziwill-paleis (18e-19e eeuw), de huidige presidentswoning. Verderop ligt de universiteit van Warschau, die gehuisvest is in een hele groep gebouwen, waaronder het Palac Kazimierzowski uit 1634, dat ooit het zomerpaleis van de koning was en waar Chopin nog heeft gewoond. Interessant detail: op het dak van de universiteitsbibliotheek werd een tuin aangelegd, die vanaf maart open is voor het publiek. Als je voor het Staszic-paleis door loopt, kom je in de neoclassicistische Nowy Swiat (de Nieuwe-Wereldstraat), een van de aangenaamste en gezelligste straten van de stad. Je vindt er de mooiste apotheek van Polen in neogotische stijl (1851), voor het Branicki-paleis (19de eeuw), op de hoek met de Smolnastraat. De hippe boetieks, restaurants en cafés die er de laatste jaren in dit deel van de Nowy Swiat, en dan vooral in de Chmielna- en Foksalstraat, zijn bijgekomen, zijn niet meer te tellen. Op het Driekruizenplein (Plac Trzech Krzyzy) troont een kopie van het Pantheon van Rome: de St.-Alexanderkerk uit de 19de eeuw. Vandaar leidt de Koningsroute langs de mooie Ujazdowskilaan, die de bijnaam ‘de groene salon van Warschau’ heeft, omdat ze vol staat met statige hotels, ambassades en andere aristocratische villa’s in prachtige tuinen. Voor je bij het Lazienki-paleis bent, kom je nog langs het barokke Ujazdow-kasteel (1620) dat jammer genoeg van zijn park is gescheiden door een snelweg. Twee grote gebogen trappen leiden van het kasteel naar een kanaal dat uitmondt in de Vistula. Na zijn wederopbouw werd het kasteel een magistraal centrum voor moderne kunst. Een beetje verderop leiden de Ujazdowlanen naar het Belvédère-paleis (Belweder), dat zijn naam dankt aan het prachtige uitzicht dat het op het park biedt. Het werd gebouwd in het begin van de 19de eeuw en veranderde verschillende keren van look en bewoners voor het de officiële presidentsresidentie werd, dat het tot in 1944 is gebleven. Nu staan we voor het Lazienki-park, een van de mooiste groene ruimtes van Warschau, met haar ‘Paleis op het water’(op een eilandje), haar Oude Orangerie (een mooi theater) en het restaurant van de Nieuwe Orangerie. ’s Zomers word je er elke zondag vergast op een gratis openluchtconcert…

De onuitwisbare sporen van het getto

Meer naar het noorden van de stad, rond het Grzybowskiplein, ligt de oude jodenwijk van Warschau, dat voor de genocide 380.000 joden telde. In 1943 werd de hele buurt met de grond gelijk gemaakt. Het enige wat overbleef, waren twee stukjes muur (ter hoogte van Siennastraat 55/59 en Zlotastraat 64). Hier werd een gedenkteken opgericht. Dat is meteen ook het vertrekpunt voor een ‘herdenkingsroute’ die wordt bewegwijzerd met 16 granieten gedenkstenen die elk gewijd zijn aan een tragische gebeurtenis en een beroemd slachtoffer. Ook zeker een bezoek waard: de kleine synagoge Nozyk (Twardastraat 6) die op miraculeuze wijze werd gespaard, en een eindje verderop het Joodse Theater van Europa (Teatr Zydowski, Grzybowskiplein 12, www.1944.pl), waar je naast een heleboel historische feiten ook alles te weten komt over het dagelijkse leven uit die tijd. En wat is er in deze wijk van het oude getto passender om de dag mee af te sluiten dan een traditioneel joods gerecht, bijvoorbeeld in restaurant Pod Samsonem, Fretastraat 3-5.

Aan de overkant van de rivier: de bruisende Praga-wijk

Aan de andere kant van de Vistula, een eind uit het centrum en dus een stuk minder gekend, ligt de oude arbeiderswijk Praga, die een heel andere kant van Warschau laat zien. Deze meer volkse buurt is weliswaar niet zo rijk aan monumenten en ander architecturaal erfgoed, maar kan het zich net daarom wél veroorloven om mee te gaan met zijn tijd: hier duiken geregeld nieuwe hippe restaurantjes en kunstgaleries op. De belangrijkste winkelas is de Targowastraat. Hier vind je zowel moderne shoppingcentra als oosters aandoende bazars terug, waaronder openluchtbazar Rozyckiego met zijn doolhof van kraampjes.

Uitstapjes buiten de stad

Als je alle klassiekers van Warschau hebt bezocht en de nieuwste cafés en hippe restaurantjes van de moderne wijken hebt getest, kan je met een uitstapje naar domein Wilanow nog even ontsnappen aan de drukte van stad. Het ligt zo’n acht kilometer van het centrum, maar is heel makkelijk bereikbaar met de bus of de taxi. Op dit domein vind je een barok paleis uit de 17de eeuw, tuinen in heel diverse stijlen – een Engels-Chinese, bijvoorbeeld – en een heel interessant Affichemuseum (Muzeum Plakatu). En aangezien 2010 het Chopinjaar wordt, is een ommetje langs Zelazowa Wola, op 54 km van de hoofdstad, misschien ook een leuk idee (je neemt in het centraal station van Warschau de trein naar Sochaczew en in Sochaczew een bus naar het museum). Daar staat in het midden van een prachtig park het geboortehuis van de componist. Het is gerestaureerd en verbouwd tot museum. In de lente en de zomer heb je veel kans dat je bezoek wordt opgeluisterd door een concert…