Artistiek Parijs

Parijs bezoeken kan op honderdeneen manieren, maar kunstliefhebbers weten dat er eigenlijk maar één is. De Franse hoofdstad koestert haar artistieke élan, dat hier op allerlei manieren tot uiting komt. Alles bespreken kan helaas niet. Wij kozen dus voor een parcours langs de highlights van de Ville Lumière: tempels van hedendaagse kunst, grote en grootse klassiekers, kunsthandelaars, kunstenaarsateliers en aparte plekjes. Maak u op voor een geïnspireerd en inspirerend bezoek! Niet alleen is Parijs een waar openluchtmuseum, het is een stad waar je achter elke hoek wel iets moois ontdekt. De kunststad heeft vele gezichten: Parijs is een van de plekken waar het classicisme een absoluut hoogtepunt bereikte (met een erfgoed waarover vandaag nog altijd streng gewaakt wordt!), het is een bolwerk van de avant-garde, de thuishaven van litterati en inspiratiebron voor het zorgeloze bohemienleven. Een hoofdstad dus waar je moeilijk rond kan, en die daarenboven een unieke positie inneemt op de internationale kunstscène.

Films, toneelstukken of schilderijen: overal spelen de bruggen van Parijs wel een rol. De stad telt dan ook nogal wat bruggen die weten te imponeren, zoals de Pont Alexandre III, pronkstuk van de wereldtentoonstelling van 1900. Maar alleen de Pont des Arts zegt met zoveel woorden waar ze voor staat. Deze brug verbindt het Louvre met Saint-Germain-des-Prés, twee artistieke ijkpunten in de stad, en biedt een van de mooiste uitzichten van Parijs, met name op de Ile de la Cité en op de Notre-Dame. Een plek die zowel toeristen als verliefde en dromerige zielen weet te bekoren en waar artiesten in de dop graag neerstrijken om schetsen te maken van de omgeving of een stukje gitaar te spelen... En dan zijn er nog de Parijzenaars zelf, die rond aperitieftijd of bij zonsondergang naar hier komen afzakken – nog zo’n kunst waar Parijs in uitblinkt. Van de brug gaat het naar een viaduct: de Viaduc des Arts, die haar naam niet gestolen heeft. Tussen nr. 1 en nr. 129 van de Avenue Daumesnil (12e arrondissement) biedt die onderdak aan een vijftigtal ambachtslui en ontwerpers. Ze gaan creatief aan de slag met hout, leer, glas, edelmetaal, design, schilderwerk, enz. (www.viaduc-des-arts.com). Interessant in deze buurt is het ‘Atelier du temps passé’ waar men cursussen kan volgen in tekenen, kunstgeschiedenis en restauratie van schilderijen (Avenue Daumesnil 5 - 0033-(0)1 43 07 72 26). Ook ’s nachts hoeft het je hier niet aan artistieke vibes te ontbreken: in Montmartre is er zelfs een Hotel des Arts. Voor nachten die zo mogelijk nog inspirerender zijn dan de dag... (Hôtel des Arts - Rue Tholozé 5 – 0033-(0)1 46 06 30 52 - www.arts-hotel-paris.com).h...).

Als het Parijs aan één ding niet ontbreekt, dan is het wel aan kunsttempels. Er is uiteraard het Louvre - voor een absoluut magisch bezoek aan dit museum moet je voor een nocturne gaan, tussen 18u en 21u45. Je hebt ook het Musée d’Orsay, hét museum van het impressionisme – vergeet vooral niet langs te lopen in de iets minder druk bezochte zalen gewijd aan de sierkunsten. In de Senaat pakt het Musée du Luxembourg graag uit met prachtige tentoonstellingen, die altijd succesnummers zijn. Laat ons ook het bijzonder actieve Centre Pompidou niet vergeten, dat bij zijn opening in 1977 bijzonder controversieel was, maar intussen uitgroeide tot een schoolvoorbeeld van moderne kunst. Of het befaamde Musée du Quai Branly, gewijd aan primitieve kunst en ondergebracht in een gigantische pakketbootbuilding ontworpen door Jean Nouvel. En dan zijn er nog al die andere klassiekers natuurlijk. Het Rodinmuseum met zijn magnifieke tuin, een oase van groen waarin de beelden helemaal tot hun recht komen. Het Picassomuseum in het somptueuze decor van het Hôtel de Salé, midden in de Marais, waar je ook kan genieten van de persoonlijke collectie van de schilder met werken van Braque, Matisse, Miro,.... Het MAM, het museum voor moderne kunsten van de stad Parijs dat onlangs vernieuwd werd, en waar de Fée Electricité van Raoul Dufy uit 1936 een absolute must is. Het Jeu de Paume, uitgegroeid tot een mekka van fotografie; het Musée de Cluny, gewijd aan de middeleeuwen (met zijn mysterieuze ‘dame met eenhoorn’); het Institut du Monde Arabe, dat u helemaal onderdompelt in het Oosten, en ga zo maar door... (Voor adressen en contactgegevens van de klassiekers: www.parisinfo.com, de site van de toeristische dienst van Parijs).

Maar omdat het je in Parijs altijd ontbreekt aan tijd, werkten we een kort parcours uit met absolute must-see’s. Toegegeven, ook hier duiken de klassiekers weer op, al zijn ze misschien iets minder druk bezocht. In elk geval: het zijn stuk voor stuk ware pareltjes waar je in alle rust van kan genieten. In het Musée d’Art et d’Histoire du Judaïsme moet je op zondag langsgaan: de themabezoeken in het gezelschap van een verteller of een conférencier zijn zeker de moeite, of je nu veel of weinig weet van de Joodse cultuur (Rue du Temple 71 - 3e - www.mahj.org). Nog een aanrader: thuis bij Eugène Delacroix, ‘een waarachtig charmant optrekje’ zoals hij het zelf omschreef, in de minstens even charmante Rue Furstenberg (op nummer 6, in Saint-Germain-des-Prés). Hier ontdek je een aangrijpende selectie werken en alledaagse schatten van de schilder. Nog meer kunst krijg je te zien in het Hôtel Bouchardon, gelegen in een uitzonderlijk kader, waar de stichting Dina Vierny – Musée Maillol alle aandacht richt op de veelzijdige kunstenaar Maillol en de collectie van zijn muze, Dina Vierny, met werken van Bonnard, Dufy, Redon, Gauguin, Rodin, Poliakoff, Kandinsky, Duchamp… (Rue de Grenelle 61 -7e- www.museemaillol.com). Liefhebbers van Aziatische kunst komen dan weer aan hun trekken in het Musée Cernuschi, gelegen aan het Monceau-park, een ten onrechte weinig bekend adres (Av. Vélasquez 7 -8e- 0033-(0)1 53 96 21 50 - www.cernuschi.paris.fr). Misschien vind je de symbolistische werken van Gustave Moreau maar niets, maar laat dat je vooral niet tegenhouden om zijn museum te bezoeken, dat volgens de schilder zelf werd opgericht ‘om aan te tonen hoeveel werk en moeite een kunstenaar tijdens zijn leven doet’. Vooral de aparte sfeer maakt dit tot een apart bezoek: net of de geest van de kunstenaar nog ergens rondwaart tussen de gekoesterde souvenirs en het ‘sentimentele museumpje’. In zijn gigantische atelier met glazen wanden en trappen in smeedijzer tref je nog altijd verrassend veel schetsen en tekeningen aan (Rue de la Rochefoucauld 14 - 9e- www.musee-moreau.fr).

Wil je even weg van de drukte? Ga dan naar het Musée de la Vie Romantique (Rue Chaptal 16 - 9e - www.vie-romantique.paris.fr). Zo heb je meteen een excuus om wat rond te wandelen in deze buurt, die men ‘Nouvelle Athènes’ of ‘Nieuw Athene’ is gaan noemen. De reden daarvoor? Het grote aantal neoklassieke gebouwen die hier sinds 1820 het licht zagen en die toen bijzonder in de smaak vielen bij kustenaars. Het huis van Ary Scheffer, schilder en beeldhouwer, was indertijd een druk bezochte ontmoetingsplek voor de intelligentsia (Georges Sand, Chopin, Liszt, Dickens, enz.). Vandaag kan je hier nog altijd die ongelooflijke charme van de romantiek opsnuiven. De muren zijn er stille getuigen van, net als de tuitrouwens, waar je in een theesalon tussen de bloemen een ‘Cake van bij Bertrand’ kan proeven. Ook kunst.... maar dan uit de keuken. We blijven in dezelfde sfeer: alleen al voor het ongelooflijke theesalon – en uiteraard ook voor de collectie Italiaanse renaissancewerken – is het Musée Jacquemart-André een bezoek waard: je drinkt er thee onder een plafond dat beschilderd werd door Tiepolo en dat versierd is met Brusselse wandtapijten uit de 17de eeuw. Zelfs verjaardagsfeestjes voor kinderen kan je hier vieren – eentje om nooit te vergeten als je het ons vraagt (158 bd Haussmann - 8e - www.musee-jacquemart-andre.com). En als kers op de taart: het Musée Nissim de Camondo, geïnspireerd op Le Petit Trianon in Versailles. Dit màg je gewoon niet missen, al is het maar voor de prachtige collectie porselein, maar ook voor het geraffineerde interieur en de moderne ingrepen van begin 20e eeuw (fonkelende badkamer, keuken en lift) (Rue de Monceau 63 - 8e).

Uiteraard moet je niet naar de musea: in Parijs vind je overal kunst. Toegankelijk, populair en vooral: alive and kicking. Je vindt het in de straten waar portretschilders, acrobaten en performers voor een levendige bedoening zorgen. In Montmartre op de Place du Tertre uiteraard, maar ook op de esplanade van Beaubourg. Elk op hun manier bieden die wijken een artistiek sfeertje, dat tegelijk doet denken aan de bohemiens van weleer als aan de avant-garde van vandaag. Op de Rive Gauche vormt Babylone een levendig centrum, met vlak ernaast het swingende Saint-Germain-des-Prés, waar schrijvers en kunstenaars thuis zijn. De modeboetieks mogen stilaan de straten inpalmen, de schaduw van Sartre, de Beauvoir en Breton blijft over de buurt hangen, en dan vooral rond Café de Flore, Les Deux-Magots en Brasserie Lipp. Vandaag nog altijd is dit de wijk van uitgevers en kunstenaars. Naar de andere kant van de Seine dan, waar een heel andere sfeer heerst. Ménilmontant, een pittoresk gehucht van Belleville, benadert het leven nog altijd met een spottende knipoog, net als Piaf, Chevalier en Trenet dat deden, niet voor niets de artiesten die deze buurt zo beroemd maakten. Zonder complexen geeft men zich hier aan de toog over aan gezang, gekrabbel en gefilosofeer. Wie zich graag eens laat verrassen, moet weten dat de Bellevillewijk heel wat kunstenaarsateliers telt. De organisatie Ateliers d’artistes de Belleville (www.ateliers-artistes-belle...) verenigt maar liefst 200 kunstenaars uit het 10e, 11e, 19e en 20e arrondissement. Er zijn ook regelmatig opendeurdagen (kijk op de site). Een andere democratische manier om aan kunst te doen is gaan snuffelen tussen de zeefdrukken, boeken en artistieke uitgaven die de boekhandelaars op de oevers van de Seine verkopen. En dan is er nog de film natuurlijk. In het Quartier Latin vind je nog alternatieve zaaltjes, ook al is het merendeel van de kaart geveegd door de grote complexen. Cinefielen kunnen hier alvast hun nirvana bereiken: zij moeten in de Cinémathèque française – musée du Cinéma zijn, die onderdak vond in een opmerkelijk gebouw van Frank O. Gehry aan de ingang van het Parc de Bercy (Rue de Bercy 51 - www.cinematheque.fr). En om in schoonheid af te sluiten: in een van de steile straatjes op Montmartre vind je Studio 28, een piepkleine arthouse cinema die Buñuel en Cocteau uit de grond stampten, en waar vandaag nog altijd een mooie programmatie wacht... net als een fantastische wintertuin trouwens (Rue Tholozé 10).

De Parijse kunsthandel is actiever dan ooit en incontournable op internationaal vlak. We zetten alvast enkele highlights op een rijtje. Wie graag veilingen afschuimt, moet naar het mythische Hôtel Drouot (Rue Drouot 9 - 2e- www.drouot.com) dat ondanks de komst van Christie’s (Avenue de Matignon 9 - 8e) en Sotheby’s (Rue du Faubourg Saint-Honoré 76- 8e) nog niets van zijn grootsheid heeft verloren. Hier kom je om de drukke sfeer op te snuiven, om dat ene stuk of kunstwerk uit je dromen te kopen (of er van te dromen), maar ook voor de tentoonstellingen die aan de verkoop voorafgaan, en die qua opzet vaak niet moeten onderdoen voor die van de musea. Kunstgalerieën te over in Parijs, en dat in alle buurten, zij het wel vooral in Saint-Germain-des-Prés (Rue de Sein, Rue Mazarine, enz.), in de Marais en rond het Centre Pompidou (Rue Quincampoix vooral). Maar ook de buurt rond de Rue Louise Weiss, niet ver van de bibliotheek François Mitterrand, zorgt voor een nieuwe wind in het hedendaagse kunstlandschap, met galerieën die tijdens de vernissages volstromen met een hip volkje. Kwalitatieve galerieën genoeg in Parijs, maar laat ons er een paar noemen. Kamel Mennour stelt interessante ontdekkingen tentoon, van jonge beeldende kunstenaars tot bekende fotografen (Rue Mazarine 60 - www.galeriemennour.com). Bij de vaste waarden diende galerie Yvon Lambert sinds 1967 als springplank voor veel intussen beroemd geworden kunstenaars: Daniel Buren, Nan Goldin, Boltanski of Anselm Kieffer (108 rue Vieille-du-Temple - 3e- www.yvon-lambert.com). Om mee te zijn met het allernieuwste – numerieke kunst, stedelijke kunst, virtuele kunst... – moet je in galerie Magda Danysz zijn (www.magda-gallery.com), sinds kort te vinden in de Rue Amelot 78, in de 11e, waar ze 500 vierkante meter inpalmt. Liefhebbers van hedendaagse kunst willen allicht voor geen geld de FIAC missen (Foire Internationale d’Art Contemporain - www.fiacparis.com). Anderen gaan wellicht liever rondsnuffelen of -wandelen op de vlooienmarkt van Saint-Ouen, de grootste brocante- en antiekmarkt in Europa (geklasseerd omwille van zijn aparte sfeer!).

Wie niet echt warmloopt voor musea, heeft in Parijs nog altijd mogelijkheden te over om van kunst te genieten: in het groen! Weinig toeristen en zelfs weinig Parijzenaars kennen de plek, maar de Tino Rossi tuin is een waar openluchtmuseum en een oase van rust. Het park geeft uit op de Seine tussen de Pont de Sully en de Pont d’Austerlitz (aan de voet van het Institut du Monde Arabe, Quai Saint-Bernard). Te midden van weelderig groeiend groen staan beeldhouwwerken opgesteld uit de tweede helft van de 20e eeuw: je vind er werken van Brancusi, César, Zadkine en Gilioli. Een insiders tip: tijdens mooie zomeravonden verandert de ‘Tino Rossi’ in een dansvloer in openlucht, waar zowel gevorderden als debutanten welkom zijn om salsa, tango, rock of capoeira te dansen en samen te genieten van de gezellige sfeer. Een ander interessant adres voor liefhebbers van de buitenlucht zijn de hekken van de Jardin du Luxembourg: daar hangen regelmatig fototentoonstellingen. Ook voor grafkunst kan je nergens beter zijn dan in Parijs: er zijn een paar kerkhoven die absoluut een bezoek waard zijn. Père-Lachaise is wellicht het bekendste, maar ook het kerkhof van Montparnasse past perfect in een artistiek parcours. In indrukwekkende praalgraven rusten hier Baudelaire, Bartholdi, César, Zadkine, Brancusi, Duras, Ionesco, Maupassant, Sartre en Simone de Beauvoir.

Alternatief

Met alle talent dat in deze bruisende stad rondloopt, is één ding zeker: alternatieve kunst is hier nog lang niet dood. Le Plateau is een experimentele ruimte waarin werk wordt tentoongesteld van hedendaagse kunstenaars in residentie (Place Hannah-Arendt -19e- www.fracidf-leplateau.com). Vijftig meter verder organiseert L’antenne educatieve ontmoetingen rond het thema hedendaagse creatie (kijk op de hieronder vermelde website). Les Frigos van zijn kant vond onderdak in oude koelopslagplaatsen waar de muren opgesmukt werden met graffiti, en verenigt zo’n 200 kustenaars, grafici, schilders en muzikanten: een onuitputtelijke bron van inspiratie (Quai Panhard et Levassor 91 -13e- www.les-frigos.com). En dan is er de gigantische ruimte van het Palais de Tokyo, nog zo’n plek waar hedendaagse creatie centraal staat. Het ‘paleis’ is open van ’s middags tot middernacht (!) en biedt de mogelijkheid om de allernieuwste kunststromingen te ontdekken, trendy te eten of rond te snuisteren in de ruime boekhandel. Op zaterdagavond gaan er ook performances door. Origineel: elke woensdag, van 19u tot 20u30, wordt er een ‘TokyoFEEL’ georganiseerd, speciaal voor blinden, maar open voor iedereen die aan den lijve wil ondervinden hoe kunst nu echt ‘voelt’ (Av. du Président Wilson 13 -16e- www.palaisdetokyo.com).

In goed gezelschap

Het thema ‘kunst’ leent zich uitstekend voor themabezoeken, waarbij je al dan niet begeleid wordt door experts die je warm weten te maken voor hun passie. Je leert iets bij en komt tegelijkertijd allerlei spittante details te weten. De Ville de Paris stelt bijvoorbeeld al een hele resem wandelingen voor (0033-(0)1 42 77 39 90), zoals de Balade Art nouveau of een bezoek aan de atelierhuizen van de Montsourisbuurt (met de ateliers van Braque, Nicolas de Staël, Hans Hartung, Soutine, Dali, enz.). Iets trendyer zijn de Buy Art-formules die Art Process uit de grond stampte: atypische ‘geoartistieke’ wandelingen (met de bus, de pendeldienst of de limo), diners met hedendaagse kunst (met experts bij privéverzamelaars of kunstenaarsateliers) en andere culturele avonturen (0033-(0)1 47 00 90 85). www.art-process.com Zwitserland in Parijs Nee, het is geen droom. Een echt (of toch bijna) Zwitsers dorp midden in de stad: in Parijs kan het. In het 7e arrondissement ligt tussen de Ecole Militaire en de Champ de Mars 21.000 vierkante meter die in een typisch Zwitsers sfeertje baden. Het dorp werd gecreëerd ter gelegenheid van de Wereldtentoonstelling van 1900. Vandaag is het nog altijd een aparte buurt, maar het is meer dan dat: je vindt er ook allerlei antiquairs en galerieën die een brede waaier kunst aanbieden, van art nouveau tot primitieve kunst, zonder de verzamelaarsobjecten te vergeten, de decoratieve stukken, het oude meubilair en juwelen allerhande (www.levillagesuisseparis.com).

Een eye opener

Henri Cartier-Bresson had het. De meester van de sociale fotografie schreef met zijn foto’s een stukje geschiedenis: de laatste uren van Gandhi, de Spaanse burgeroorlog, maar ook portretten van Camus, Faulkner, Mauriac, Isabelle Huppert... Al tijdens zijn leven, in 2000, werd beslist een Stichting aan hem te wijden. Zijn volledige werk werd samengebracht in een typisch kunstenaarsatelier in Montparnasse, waar nu zelfs zijn eerste Leicacamera te zien is. Nu en dan zijn er ook tentoonstellingen van andere fotografen, altijd relevant werk. Het personeel is goed geïnformeerd. Een ontdekking (Fondation Henri Cartier-Bresson. Impasse Lebouis 2 - 14e – 0033-(0)1 56 80 27 00 - www.henricartierbresson.org).