Escapade Gourmande de Guy Lemaire

De Oriënt Express, de eerste grote exprestrein van Europa, barst van de geschiedenis. Sinds 1893 reisden nogal wat bekende figuren op de trein mee. Meermaals diende hij als decor voor fictieverhalen. Bovendien was de Orient Express getuige van belangrijke gebeurtenissen, zoals in 1918, toen de Wapenstilstand in één van de restauratiewagons ondertekend werd. Na tientallen jaren volledige stilte trok de ‘Koning der Treinen’ zich in de jaren ’80 opnieuw in gang. Hij schijnt de tand des tijds bijzonder goed doorstaan te hebben, want de authentieke luxueuze sfeer van vroeger hangt er nog altijd: vandaag kunnen nostalgische passagiers, mits betaling van een klein fortuin, opnieuw de pracht en praal van de ‘Années Folles’ meemaken. Ook Reiswereldmagazine dringt even binnen in deze wereld van chique diners en mooie jurken, voor een traject van bijna 24 uur tussen Venetië en Parijs. We stappen aan boord van de mythische trein, en kijken ook naar de achterkant van het decor, zoals de keuken bijvoorbeeld, waar koks koning zijn…

De charme van de Oriënt Express begint al op het perron. We bevinden ons in het station van Venetië, waar stewards in deftige uniforms ons welkom heten, zich over onze bagage ontfermen en ons naar onze cabine begeleiden. Er zijn er 9 per wagon, en in elke cabine kan een koppel of een enkele passagier terecht. De zitbanken zijn omvormbaar tot slaapbanken en er is een privétoiletcabine. Een douche is er niet, maar de cabines blinken wel uit in elegantie. Dankzij het inlegwerk, het glaswerk en het Chinese lakwerk vind je dat raffinement terug in alle wagons. Die zijn trouwens allemaal 100% volgens de vroegere plannen gerestaureerd. De machines zetten zich in gang. Dit is het begin van een reis buiten de tijd, in het luxueuze universum van de ‘Années Folles’.

De eerste dienst voor de lunch begint. De treinreizigers druppelen binnen in de restauratiewagon met zijn fluwelen zetels, witte tafellakens en bestek in zilver en kristal. Gasten worden verzocht zich correct te kleden voor de maaltijd. Voor de heren betekent dat minstens vest en das. De keuken haalt hetzelfde niveau als de omgeving: 5 sterren. De gastronomische gerechten volgen elkaar op. Ze werden bedacht door de Franse chef Christian Bodiguel, die erop staat dat ze ter plaatse worden bereid, in piepkleine keukentjes, en uitsluitend op basis van verse producten. Een uitdaging (zie kader)!

Terwijl het restaurant aan zijn tweede dienst begint, kunnen de passagiers die reeds gegeten hebben, aan hun namiddag beginnen. Ze hebben daarbij de keuze uit een waaier activiteiten aan boord van de Oriënt Express: shopping in de chique boetiek, een sigaar of digestief in de pianobar of gewoon even rusten in de treincabine, terwijl buiten prachtige Franse, Zwitserse, Italiaanse landschappen, meren, bergen en velden elkaar opvolgen… Om 16 uur brengt de steward de thee – een instituut op zich – samen met de gebakjes… Tja, het leven aan boord van deze trein valt zwaar…

Bij het avondmaal kan u zich maar beter van uw mooiste kant laten zien: avondjurk voor de dames, smoking voor de heren. Sommigen gaan zelfs helemaal mee in de sfeer van de jaren ’30, met een overvloed aan pluimen, stras en glitter. Terwijl de passagiers een glamoureuze avond beleven in de restauratiewagon, zit het boordpersoneel niet stil. Elke steward is verantwoordelijk voor een wagon en beschikt over slechts 2 uur om de 18 bedden op een vlekkeloze manier op te maken. De zitbanken moeten omgevormd worden tot bedden, bedekt met witte lakens, hoofdkussens en een deken, de rolluiken moeten afgerold worden, … Wanneer de passagier naar zijn cabine terugkeert, is het enige wat hij nog moet doen, zich tussen de knusse lakens neervlijen…

De steward wekt de passagier op het gewenste uur. Wanneer hij aanklopt, heeft hij een uitgebreid ontbijt mee, met dagverse koffiekoeken. De bakker komt immers die ochtend zelf het brood leveren in het station van Troyes. Er blijft niet veel tijd meer over om een laatste keer het prachtige interieur van de Oriënt Express in ons op te nemen en die unieke sfeer op te snuiven. Want om 9u30 komt de trein al aan in gare de l’Ouest, in Parijs. Wij stappen hier af, terwijl andere gelukzakken doorrijden tot Londen. Zij kunnen nog een paar uur langer van de magie genieten…

Voor de Franse kok Christian Bodiguel en zijn 5 assistenten is elke reis een uitdaging: tweemaal per dag moeten ze 200 gastronomische maaltijden bereiden in twee keukens van amper 12 m2. Eten klaarmaken in een trein vraagt veel ervaring, én een aantal specifieke eisen. Door de beperkte ruimte moeten de mannen op hun post blijven: ze kunnen dus niet achter elkaar door lopen. Ook de beweging van de wagons vraagt veel behendigheid om de presentatie op de borden niet te doen mislukken. Er is ook speciaal keukengerei: zo moeten de pannen bijvoorbeeld hoger zijn dan standaardpannen, opdat de bereidingen (of gewoon het kokende water) niet zouden overlopen. Een andere uitdaging is het beheer van de producten, die altijd uiterst vers moeten zijn. Het is de chef die ze kiest en de dag ervoor bestelt. Twintig minuten voor het vertrek worden ze op het perron geleverd. Zoveel tijd heeft het personeel dus om de 2 ton voedingswaren na te kijken en aan boord te brengen. Een bijzonder spannend moment, aangezien elke vergissing een catastrofe kan zijn. Eenmaal de trein vertrokken is, is er immers geen enkele manier om nog aan het ontbrekende ingrediënt te geraken. Op Michelin-sterren moet de kok trouwens niet rekenen: een restaurant aan boord van een trein zou die naam niet waardig zijn… Waarom doet deze beroemde chef dit dan? Het antwoord van Christian Bodiguel is duidelijk: ‘Welk ander restaurant biedt op 24 uur zoveel verschillende landschappen?’

In 1892 nodigt de Luikse architect Georges Nagelmackers reizigers uit om zijn nieuwe trein te komen testen. Zijn ontwerp inspireerde zich op wat Pullman in de Verenigde Staten verwezenlijkt had. Het inhuldigingstraject Parijs-Wenen wordt zo’n succes dat de Compagnie Internationale des Wagons-Lits de machine definitief adopteert, als eerste slaapwagontrein en eerste grote exprestrein in Europa. Hij krijgt de naam ‘Oriënt Express’: het begin van een legende. Dankzij de trein kunnen reizigers nu van Constantinopel naar de Franse hoofdstad reizen in slechts twee dagen en drie nachten, en dat in totale luxe. Belangrijke figuren maken er, net als de high society, regelmatig gebruik van, wat tot vele film- en romanintriges leidt. Het bekendste daarvan is wellicht ‘Moord in de Oriënt Express’.

Met de oorlog komt een einde aan het glorieuze tijdperk van de ‘Trein der koningen, Koning der treinen’. De wagons worden opgevorderd om tijdens de twee wereldoorlogen troepen te vervoeren. Daarna worden ze verkocht en geraken ze verspreid over heel Europa. In de jaren ‘70 beslist een Amerikaanse miljonair, James Sherwood, 31 miljoen dollar te investeren in zijn droom: de Oriënt Express terug laten rijden. Van 1977 tot 1980 wordt nauwkeurig gezocht naar de her en der verspreide wagons. Sommige zijn in zeer slechte staat: gebroken ruiten, leeggeplunderde interieurs,… Een ervan deed zelfs dienst als kippenhok! Restauratie dringt zich op. Die duurt van 1980 tot 1982, met zo’n 21 tot 24 werkuren per wagon. Het totale prijskaartje komt neer op 16 miljoen euro. Alles wordt dan ook volgens de oorspronkelijke schetsen en plannen gerestaureerd: inlegwerk, glaspanelen of Chinees lakwerk.

Ook vandaag kost het onderhoud van de machines en de kunstwerken een fortuin: 300.000 euro per wagon per jaar. Vandaar ook het huidige tarief van een traject Parijs-Venetië aan boord van de legendarische trein: 1785 € per persoon voor 2 dagen en 1 nacht. Uiteraard in vol pension. Ook andere trajecten zijn mogelijk, nu sinds 1982 de oorspronkelijke lijn in ere werd hersteld: Londen, Parijs, Venetië, Rome, Wenen of Boedapest zijn enkele van de prestigieuze bestemmingen van deze trein. Voor meer info: www.orient-express.fr